Животот на артистите е доста тежок и полн со предизвици, но Ирска поставува нов стандард за поддршка за креативните професии. По успешниот пробен период, земјата планира да го направи основниот доход за уметноста (Basic Income for the arts – BIA) постојан, почнувајќи од 2026 година.
Оваа напредна иницијатива ќе им обезбеди на 2 000 артисти и работници во креативните области во Ирска неделно околу 325 евра, овозможувајќи им стабилност за да се фокусираат на иновации и креативност без да чувствуваат финансиски притисок.
Програмата беше лансирана во 2022 година со цел да се оживее секторот на уметностите по пандемијата, кога многу креативци се соочија со сериозни финансиски предизвици поради откажување на живи настапи и настани. Програмата беше продолжена за шест месеци до крајот на февруари 2026 година и сега е планирано да стане постојана. Уметниците што учествуваа во пробната фаза велат дека овој доход направил реална разлика, давајќи им повеќе слобода и стабилност за нивната креативна работа.
– Ова е навистина нешто големо. Ми помогна во трансформација на мојата работа и мојата целокупна благосостојба – вели уметницата Елинор О’Донован од Даблин, која учествуваше во тригодишната пробна програма.
За време на пробната фаза, уметници од широк спектар на дисциплини имаа право да аплицираат, вклучувајќи визуелни уметности, театар, литература, музика, танц, опера, филм, уметности поврзани со циркус и архитектура. Сепак, новата постојана програма ќе се прошири и ќе прифати апликанти од уште повеќе креативни области. Следниот повик за апликации е закажан за септември 2026 година, со пошироки критериуми за вклучување на повеќе уметници од различни средини.
Досега, пробната програма ја чинеше ирската влада 72 милиони евра, но генерира речиси 80 милиони евра економски придобивки. Извештај од британската консултантска компанија „Алма економикс“ покажува дека артистите во програмата заработувале повеќе од 500 евра месечно од нивната креативна работа. Со овој приход, артистите можат не само да ги покријат основните потреби, туку и да инвестираат во своите проекти, како купување материјали, маркетинг на нивната уметност и развој на нивниот креативен бизнис со текот на времето. Исто така, извештајот покажува дека учесниците станале помалку зависни од социјалната помош.
Овој пилот-проект покажува колку може да биде трансформативен универзалниот основен доход и нуди надеж дека повеќе земји ќе следат сличен пример.
– Како што покажува пробната фаза, основниот доход функционира и луѓето сега имаат потреба од универзален основен доход за да се справат со многуте социјални, економски и еколошки кризи во нашиот свет. Мрежата ќе продолжи да помага во демонстрирањето на основниот доход во заедниците – велат од „УБИ Лаб нетворк“.