1. Кога болеста станува центар на животот
„Болеста го старее човекот“ – Хипократ
Да, телото не е вечно. И со текот на годините, зборот „хроничен“ се појавува сè почесто. Но, многу зависи од тоа како човекот ја перцепира својата дијагноза.
Некои, кога ќе добијат рецепт од лекар, како да бледнеат: интересите исчезнуваат, разговорите се само за лекови, денот се претвора во список на процедури. Други, и покрај своите болести, бараат радост во едноставното: мирисот на леб, разговорот со соседот, новата книга.
Не е болеста таа што го тера човекот да старее, туку кога човекот почнува да живее како да не е повеќе жив. Тоа е внатрешното предавство на животот, а не самата болест.
2. Траума што ја замрзнала душата
Постои тага која крши. Губење на сакана личност, уништување на домот, предавство. Тага што може да се види на лицето како сенка – особено кај постарите луѓе кои веќе доживеале многу.
Понекогаш можете да кажете по начинот на кој одите и начинот на кој изгледате: личноста не се одмрзнала. Како да останала во минатото, каде што се случило „тоа“. Оттогаш, нивната насмевка е механичка, а нивниот разговор носи сенка на болка.
Но, има и такви кои, откако ќе изгубат, полека се опоравуваат – со години. Тие не го бришат сеќавањето, туку се загреваат, чекор по чекор. Бидејќи душата, дури и скршена, може повторно да живее.
„Тагата е цената што ја плаќаме за љубовта“ – Кралицата Елизабета II
3. Фрази што ја крадат младоста
„Стануваме она што мислиме дека сме“ – Ерл Најтингејл
Постојат посебни зборови што ја прават личноста да старее пред вашите очи:
– „Премногу е доцна за мене“
– „Каде би одел на мои години?“
– „Ова не е за мои години“
Звучи како мала работа. Но, ако го повторувате редовно – како мантра – животот навистина почнува да ги стеснува границите на „наводно“ и „непристојно“. Младоста не е возраст, туку внатрешна дозвола за живот.
Колку се инспиративни оние кои, наместо да „оставаат сè во минатото“, одлучуваат да почнат одново: цртаат, пеат, возат велосипед, стекнуваат нови пријатели.
„Никогаш не е предоцна да бидеш она што можеше да бидеш.“ – Џорџ Елиот
4. Заморот без причина е често – депресија
„Најзаморната работа не е работата, туку бесмисленоста“ – Виктор Франкл
Кога некој ќе каже: „Само сакам да спијам, заморот се насобрал со текот на годините“, тоа не е секогаш поради возраста.
Понекогаш тоа е скриена депресија. Губење на смислата. Живот на автопилот, без желба да се стане, готви, планира. Сè е сиво, безлично. И се чини дека е „само возраст“.
Всушност, тоа е жед за внатрешно движење, досада со себеси. Во таа состојба, нема сила дури ни за радост. И ако остане во неа – телото навистина почнува да старее предвреме.
5. Фразата што ви ја замрзнува душата: „Веќе го проживеав мојот живот“
Полошо е од седа коса. Бидејќи звучи како внатрешно отфрлање на животот.
– „Не ми треба ништо повеќе“
– „Имав сè“
– „Моето време истече“
Тие зборови се стапица. Бидејќи човекот се лишува од можноста за промена. Сè што можеше да донесе радост се чини дека исчезнува. И душата се собира. Дури и ако телото е сè уште силно.
„Човекот старее кога престанува да се интересира за иднината.“ – Алберт Швајцер
6. Животот меѓу ѓубре е како да се живее во минатото
„Непотребните работи се замрзнати емоции“
Куќата во која луѓето живееле со децении има свој мирис – не само од стари софи, туку и од минатите искуства натрупани случајно.
Планини од садови што никој не ги користи. Весници, пожолтени и заборавени. Фустани што повеќе не му одговараат, но се „драги на срцето“. Работите како да го зацементираат минатото, не дозволувајќи ѝ на сегашноста да дише. Човекот не живее во удобност, туку во музеј на сопствената носталгија. Тоа ве влече надолу. Тоа ве прави стари.
„Она од што не се ослободувате – тоа ве поседува“ – Карл Јунг
7. Индиферентноста кон изгледот е првото ѕвонче
„Изгледот е огледало на нечиј став“ – Коко Шанел
Неисчешлана. Неизмиена. Облека – првата што ќе се дофати. Без парфем со години. И не затоа што нема никој. Туку затоа што „веќе нема потреба“.
Кога некој ќе престане да се грижи за себе, тој му вели на светот: „Јас веќе не сум важна. Мојата сцена е завршена“. Но, животот не е претстава. Тој е постојано присуство. Додека некој е жив, тој заслужува да изгледа достоинствено – и за себе и за другите.
Едноставен туш, свежа кошула, капка парфем – и нешто внатре веќе се смирува. Бидејќи грижата за надворешноста е терапија за внатрешноста.
8. Губењето хоби е како губење на вкусот за животот
„Додека некој е страствен – тој живее“ – Хенри Форд
Кога хобијата исчезнуваат, желбите бледнеат, книгите, плетењето, печењето престануваат да носат радост – тоа е знак. Душата ги губи своите бои.
Хобито не е „од досада“. Тоа е нишката што го одржува интересот жив. Без тоа, сè станува како во „Денот на мрмотот“ – без нови впечатоци, без емоции.
Не старее оној со пасош над 70 години, туку оној што не може да одговори на прашањето: „Што те интересира?“
9. Живеењето туѓи животи е предавство на сопствениот
„Да живееш за другите значи да се заборавиш себеси“
Кога целото внимание е насочено кон туѓите работи – што рекол соседот, каде одел синот, какви оценки добила внуката. Тоа изгледа како грижа. Но, често е замена.
Вашиот сопствен живот станува сив. Нечиј друг – драматичен. Разговорите се само за она што не е ваше, но ве возбудува.
Не е осаменоста таа што ве старее. Преокупацијата со туѓите грижи ве старее – кога заборавате дека имате свое „јас“.
Младоста е избор
Да, сите старееме. Но, возраста не е бројка во пасошот. Тоа е состојбата. Тоа е внатрешна капитулација – или, напротив, внатрешна искра.
Можете да остарите поради апатија, огорченост, нарушување и велејќи: „Јас повеќе не сум ист/а“.
Или можете да живеете со интерес. Со љубов кон себе. Со благодарност.
„Човекот е млад сè додека е способен да учи, да се менува и да сака“– Марија фон Ебнер-Ешенбах
Сè додека има нешто внатре што сака да гледа, да учи, да чувствува – нема возраст. Тоа значи дека сте сè уште живи. Ова значи дека има светлина – и во вашите очи и во вашата душа.