Ја знаете онаа народната поговорка “Јазикот коски нема ама коски крши“? Верувам дека ја знаете. Многу често се употребува кога се опишува нечие јазично однесување, односно силината на искажаниот збор. Најчесто во караница кога одредена личност во афект кажува толку многу грди зборови, што речиси му ги “крши“ коските на оној на кој му се наменети. Но, и не само тогаш. Коски можат да му се “кршат“ и на читателот кога ќе прочита одреден текст од кој прво му лазат морници по телото, а потоа почнува да чувствува како му пука рбетот.
Или, пак, толку многу се возбудува од прочитаното, што му доаѓа самиот да си ги искрши рацете.
Јазикот прави чуда. Особено, ако сме свесни дека тоа што го читаме можеме да го прочитаме на глас, или дека тоа напишаното е множество од букви соединети во азбука, кои генерираат зборови создадени од јазикот што го говориме. Јазикот на кој говореле нашите предци и на кој говориме и ние. Јазикот кој не двосмилено ја осликува нашата националност и историја низ годините до ден денешен.
И токму на јазикот се сопнуваме. Во дваесет и првиот век се доведуваме во ситуација да докажуваме дека тој не е ничиј дијалект. Се обидуваме да си ги задржиме здрави коските кога слушаме дека нашиот јазик всушност не е јазик, туку дијалект кој напредувал низ годините. И за сето ова не треба да ги обвинуваме оние кои го негираат нашиот јазик, туку оние нашите самонаречени мислители и експерти, кои одлучиле во наше име, во името на една цела нација, да преговарат за ова прашање.
Но, да бидеме искрени вината е и во сите останати. Во писателите и издавачките куќи (со исклучок на некои), кои не го кренаа гласот да се спротистават и јасно да кажат на кој јазик тие ги пишуваат своите дела. Не се спротиставија ниту актерите за да кажат на кој јазик говорат или чии дела изведуваат во театрите.
Не се спротиставуваме зошто во државните и приватните претпријатија нема вработени лектори, кои ќе направат корекција на објавените соппштенија за јавноста. Не се спротиставуваме кога ќе го видиме името на некоја фирма или бутик напишано на англиски јазик, иако не се работи за странски капитал. Не се спротиставуваме кога ќе видиме огласи за работа објавени на англиски јазик, иако станува збор за македонски компании, Не е се спротиставија многумина што требаше да бидат први во одбраната. Одбраа да молчат. Веројатно сметаа дека само македонистите по професија треба да го бранат јазикот.
Молчат еднакво како и за промената на историските факти што ќе се случат во учебниците по историја. Веројатно за кратко време ќе бидеме како во Орвеловата 1984, каде службениците од Министерството за образование преку ноќ ќе ја менуваат историјата и ќе ги бришат предходните записи или пак ќе спалуваат стари учебници. За постарите генерации кои сме учеле од некои други учебници или случајно имаме дома некои книги кои зборуваат спротивно од декретите на Министерството за образование, веројатно ќе следува тужба за говор на омраза.
Без јасно презицирање (видовме дека ни самиот министер за правда не знае), што претставува говор на омраза, многу е веројатно многумина да добиеме кривични пријави и така со години да окапеме низ судските лавиринти, докажувајќи ја својата невиност, или, пак да ја дочекаме пресудата од експертите за се и сешто во државата, згрижени во институти за се и сешто.
Со каква брзина ни се случуваат промените чесно е да кажеме дека ние самите дозволивме да ни го скршат јазикот. За коските веќе не е важно.
(Авторката е долгогодишна новинарка.)
*Мислењата изнесени во текстовите се лични коментари на авторите и не го претставуваат ставот на сајтот suteren.mk
