Авторот на најозборуваната претстава кај нас, „Евангелие по Јуда“, деновиве доживеа вистински триумф во Екситер (Англија) со текстот „Вазна од порцелан“. Со него, во разговорот што следи за се она што се шепотело, но никогаш отворено не се прашало!
„Новото здружение на драмски писатели, Платформа 4, откри нов драмски простор, стар вински склад на кејот на Екситер и прекрасен нов текст ’Вазна од порцелан’, од 26 – годишниот македонски писател, Југослав Петровски.
Ова е вистински живот, насликан уверливо, од директен сведок, кој ситуација влез межута ја смета за понижувачка и револтирачка. Вознемирувачка драма, напишана во висок стил.“
Горецитираното е извадок од критиката објавена во угледниот лондонски „Стејџ“ по повод премиерата на драмскиот текст на Југослав Петровски „Вазна од порцелан“, што беше изведена летово во градот Екситер и која, барем според критиките е вистинско откритие за вљубениците на театраот во Англија оваа сезона. Кој е Југослав Петровски?
Млад човек кој создава. Драмски писател за кого последниве години можеа да се слушнат најконтроверзни мислења и реагирања. Автор на (веројатно) најозборуваната претстава кај нас „Евангелие по Јуда“.
Пријатен соговорник, без никакви афектации и покрај неговиот по малку нападен изглед, ненаметлив и спонтан. Покрај веќе споменатата „Евангелие…“ негови се и „Утешение грешним“, „Возовите заминуваат“, „Каменот на мудроста“, „Коитус со Ѓаволот“… Наградуван, фален, но и оспоруван.
- Како овој текст се најде на сцената во Екситер?
– Секоја година, Универзитетот во Екситер распишува меѓународен конкурс за нови драмски текстови. Завршувајќи ги обврските на ФДУ добив доволно време да го напишам овој текст. Најпрвин им го понудив на овдешниве режисери: некои го прифатија со резерва, некои и го одбија. Како и да е, одлучив на крајот на краиштата да го понудам на овој конкурс, па што ќе биде – нека биде! Конкурсот заврши, „Вазна од порцелан“ влезе меѓу трите најдобри, а селекторот, професорот Питер Томсон, ја прогласи за најдобар драмски текст на конкурсот.
Тој и го предложи мојот текст на комисијата за фестивалот на здружението на писателите на Англија, кој исто така секоја година се одржува, реализирајќи ги на сцена најдобрите англиски текстови од таа година. Така што, тој фестивал всушност беше затворен со мојата претстава, „Вазна од порцелан“ во режија на Џорџ Роман, човек кој повеќе од четириесет години е присутен во театарскиот живот во Англија, било како професор, било како критичар, режисер…
Преседан е тоа што на тој фестивал, за прв пат откако постои, се изведува на автор кој не е Англичанец. Како и да е, претставата беше изведена, на Англичаните им се допадна, доживеавме некој вид овации… За мене пак е битно што тој текст продре до таа публика!
- Што ќе се случува понатаму со текстот, со вас?
– Текстот очигледно дека многу им се допадна (знам дека звучи по малку нескромно, но така е), бидејќи тие веднаш после изведбата на инсистирање на професорот Томсон, ми понудија и да го отпечатат во едно репрезентативно издание. Закажана е и премиера во градовите Бирмингем и Лондон. Заинтересирани се и за некои други мои текстови, па така сега работам на нивни преводи. Морам да кажам и тоа дека од Универзитетот во Екситер ми е понудена стипендија за пост – дипломски студии по драматургија, што јас и ја прифатив, па така од јануари наредната година заминувам за Англија, каде ќе останам сигурно неколку години.
- Може да се случи да не се вратите веќе овде?
– Па, мислам – не. Лондон не е место каде што би сакал да живеам засекогаш. Работев со луѓе кои ме подржуваа, кои ме охрабруваа да го работам она што го сакам, кои се обидуваа на секој начин да ми го олеснат тоа, ама сепак… тоа не е клима за мене. Ужасно многу ќе ми недостасува ризикот на живеење што го има овде во Скопје. Не, не би сотанал таму! Освен…? Не знам. Ми се нуди шанса, потоа, кој знае…?!
- Нели ви е по малку смачено од овие простори? Подолг период бевте „дежурна тема“…?
– Се крена многу прав околу „Евангелие по Јуда“, а јас и денес не знам зошто!? Текстот не зборува за некои религиозни проблеми, туку за тоа дека парите го вртат светот. Не велам дека тоа не е своевиден шок за публиката… А тоа конечно е и „Вазна…“, но моето сфаќање за драмата е тоа дека таа треба да има во себе ударна игла, да оствари однос, состојба со публиката која ќе ја прими пораката од неа, односно сетилата да бидат изострени до експлозија.. Она што сака да се каже, да се каже на најможен остар начин, за тој што седи во публиката да не грицка семки, да дреме, да погледнува на часовникот или да мисли дека е се предолго.
По „Јуда“ се случија неверојатни работи! Ми се закануваа, се препираа со мене за се и сешто, озборуваа… Едноставно, ме прогласија за страшило! Но, не, не ми е смачено се уште!
- Не мислите дека кон тоа придонесе и вашиот надворешен изглед?
– Сигурно! Но, зошто некому би му пречел?! Луѓето се преполни со предрасуди, табуа, готови мислења за нештата и тоа е страшно. Ме гледаат мене ваков, па велат: „Тој е наркоман, сатанист, прави оргии по гробиштата, пие крв“ … Луѓето се чудни. Своите тајни фантазии му ги прилепуваат на друг. Што е најстрашно – во тоа и успеваат. Ќе ти залепат етикета и со здравје да си ја носиш!
Никој не размислува кому тоа му се залепуваат етикети! Важно е да се има жртва. А жртвите, се знае, секогаш се оние кои се малку понапред, со малку повеќе фантазија. Значи, со слобода на живеење, размислување, пишување. На противречење.
- Колку во тие озборувања има вистина? Колку сте слободен? Како би се дефинирале себе си?
– Па, сигурно е дека не јадам деца за појадок! Сигурно е и тоа дека не припаѓам на ниту една хиерархија, бидејќи хиерархиите се сите до една исти! Било да е црна или бела. Не сакам закони, правила, потчинувања, кочници…
За мене, да се биде автор значи да се има ослободена волја, чиста волја, непристрасна. Луѓето бегаат од сопствената слобода. Бидејќи, ако си слободен, тогаш си сам. А да си сам, тоа е најтешко. Во толпа е полесно. А јас сум слободен. Тоа е тежок товар. Не можеш да бидеш целосно надвор, но во голема мерка јас сум самостоен. Во изгледот, во пишувањето, во однесувањето… А тоа пречи.
Мојот живот е многу понормален од оној на многумина кои ги познавам. Не сум контроверзен, бидејќи тоа би значело дека лажам. А јас не лажам! Сакам убави нешта околу себе, сакам да ги усреќувам другите. Сакам да е убаво се околу мене. И на крајот… Јас сум оној Југослав кој не осудува, кој не е оптоварен со „мааните“ на луѓето, бидејќи ние сме сепак, луѓе! Југослав кој е единствено вистински само тогаш кога пишува. Сето останато е колку да (ни) помине времето, нели!?
Бранка Н. Доневска
„Екран“, 1995 година