Предраг Луциќ (51) е колумнист, поет, писател, понекогаш пејач (добар баритон), некогашен страстен навивач на сплитски „Хајдук“, но неговото име е нераскинливо поврзано со постоењето на еден од најбитните рокенрол-проекти на овие простори: списанието „Ферал трибјун“, што остана запаметено како омилено гласило на анархистите, протестирачите и еретиците од поранешна Југославија.
Тој важи за слободоумен критичар на сите идеологии, бескомпромисен, храбар и луциден во изразувањето на своите ставови забележани на посебен, уникатен „фераловски“ начин. Автор е на повеќе книги, како „Антологија на современата хрватска глупост“, „Греатест Схитс“, песнарката „Хаику, хаику, јебем ли ти маику“, лирската книга „Љубовниците од Верона“, а од своите песни и, како што вели тој, туѓите програми за заглупавување на граѓанството направил читанки „Сан Цу на прозорчичу“, „Безгача повесне збиљности“…
Во Скопје беше за да ја врачи наградата за медиуми „Жан Моне“, што традиционално ја доделува Делегацијата на Европската унија. Овој култен хрватски новинар и писател имаше средби со скопските и битолските студенти по новинарство, а во МКЦ заедно со својот колега Борис Дежуловиќ одржа и поетско-сатирично кабаре.
Вели дека, кога би можел, само би патувал по градовите што не ги познава, а кога е кај нас, поголем дел од времето го поминува воодушевувајќи му се на виното „Т’га за југ“. Со сопругата Сандра се во брак 23 години и имаат две деца. Ако го прашате што мисли за институцијата брак, кусо ќе ви одговори: „Женет сум, значи не мислам!“
- Како еден дипломиран театарски и радиски режисер стигна во новинарска средина? Имаат ли овие две професии допирни точки?
– Да, имаат. Она што е во тебе го кажуваш или преку различни форми на журнализам или преку ликовите во театарот. Различни форми, ист израз. Јас знам да речам дека „Ферал трибјун“ беше еден вид на моја театарска трупа, затоа што таму не се правеа само текстови туку личниот израз се покажуваше и преку различните начини на преломот на весникот, фотомонтажите, фотографиите…
- Зошто Вашата колумна се вика „Трафика“?
– Уште од мал ме фасцинира трафиката. Порано, таму се продаваше сѐ што најмногу сакав на едно место: гуми за џвакање, чоколатца, весници, стрипови и цигари! Трафико, животе мој!
- Имате ли впечаток дека на секоја власт многу ѝ пречи критиката изразена на хумористично-сатиричен начин, судејќи според судбината што ја имаше „Ферал“ како специфичен и по многу нешта авангарден новинарски производ?
– Така е, затоа што таквиот новинарски израз ги соголува нив на наједноставен начин, што го разбира голем дел од публиката. Луѓето од власта, каде и да се, со сите сили се трудат да остават впечаток дека она што го работат е многу сериозно и важно, дека ни се дадени од бога, дека имаат мисија и се речиси месии. И тогаш ти низ сатира ја растураш таа перцепција, го разобличуваш претерувањето и ја покажуваш вистинската слика. Е, не им се допаѓа тоа, не им се допаѓа никако.
- Дали на нашите простори политичката шега и политичката сатира се мртви во сите свои форми?
– Можеби не се мртви, ама да речеме дека се во состојба на одржување на животот со помош на апарати. Секогаш се наоѓаат нови патишта ако сакаш низ сатира да коментираш нешто. Ваквата сатирична опсервација на реалноста, уште на почетокот од минатиот век, генијално ја правел австрискиот новинар и поет Карл Краус. Властите можат да забранат, сотрат, укинат што било, но не заборавајте на интернетот. Него го контролираат потешко.
Од друга страна, постапките на политичарите некогаш се толку многу хумористични, што колку и да се трудиш, не можеш да ги направиш посмешни!
- Колкава е одговорноста на медиумите и новинарите за сè што се случува во општеството?
– Првенствено, нивната одговорност за состојбите во сопствената фела е огромно. Затоа што состојбата е катастрофална. А тие треба да бидат важен дел од општеството. Во повеќето транзициски земји новинарството го искрчи патот до некое ново ропство, што е позлобно од она идеолошкото. Секогаш идеолошките бариери се пробивале, се наоѓале поинакви патишта. Но, сега се унифицира светот под заштита на предаторскиот капитализам. Тоа е присутно и во медиумите: немој да пишуваш така, ќе ги избркаш огласувачите, ќе нема реклами, ќе нема плата…
Луѓето кои работат во медиумите се потценија себе и својата професија. Репер се читаноста и гледаноста, а не процентот на огласи и реклами. Тие имаат интерес да дојдат, а не обратно. А огласувачите и самите се изненадуваат затоа што добиваат повеќе отколку што бараат! И тука завршува приказната.
- Ви дошло ли некогаш преку глава од новинарството?
– И покрај сè, јас редовно сè уште пишувам за „Нови лист“ и за Радио Слободна Европа. Тешко е да се гледа ерозијата на професијата, а притоа да не можеш да смениш ништо. Секогаш имало и ќе има луѓе кои биле срам за новинарството. Тоа е битка што трае. Но, дури и кога е така, тоа не е причина за да се откажеш од пишување. Улогата на новинарството е да го прави поправеден и почесен светот околу себе. Нема друго!
- Пишувате колумни, песни, поезија и проза? Зошто на Балканот новинарите се истовремено и најтиражни писатели?
– Многу канонски книжевни дела, лектири и романи, порано излегуваа во весниците во продолженија. Зошто некој новинар би бил ограничен само на еден вид на писмено изразување?
- Дали Вашето музичко кабаре што го подготвувате во дует со Дежуловиќ е некој вид новинарство?
– Да, овој начин на комуникација со публиката бара многу труд и енергија, а тоа е сепак еден „фераловски ген“ што доминира секогаш. Тоа се некакви распеани весници во живо.
- Како би се опишале себеси кога би требало да направите свој личен портрет?
– Многу тешко, но ќе се обидам во една реченица: никогаш на страната на организираните сили на неслободата!!!
- Како изгледа слободата?
– Тој простор што се нарекува слобода мора да биде широк. Колку е поширок, толку поубаво. Би било идеално кога за слободата не би постоеле рамки што ја ограничуваат.
Ноне Абрашева Ноциќ
„Теа модерна“, 2016 година
