Илјадници Полјаци од целата земја се собраа во Варшава на голем марш на покана на лидерот на опозицијата и поранешен долгогодишен премиер Доналд Туск, на 34-годишнината од првите делумно слободни парламентарни избори, за да ѝ порачаат на владата на партијата Право и правда и нејзиниот лидер Јарослав Качински дека одбиваат Полска осум години со нив на чело да лизга во полуавторитарен режим.
„Одиме кон слободна Полска“ беа пречекани со извици од демонстрантите на плоштадот во близина на седиштето на владата Туск и легендарниот водач на полскиот отпор кон комунистичкиот режим, добитник на Нобеловата награда за мир, поранешниот претседател Лех Валенса.
„Денес, на годишнината од слободните избори, победата чиј креаторот стои до мене, сите луѓе со добра волја во Полска ќе одат на победа. Тука сме за цела Полска, целиот свет да види колку сме силни. Овој бран повеќе нема ништо да го запре“, им рече Доналд Туск на демонстрантите на почетокот на маршот.
Организаторите првично најавија околу 50.000 учесници и без учество на други лидери на опозицијата, но подоцна објавата ја надополнија со најмногу 200.000 учесници бидејќи опозициските лидери сепак решија да се приклучат на протестниот марш и ги поканија своите симпатизери.
Причината и последната капка што ја прелеа чашата е што пред десет дена владејачката коалиција формираше нова државна Комисија за истрага на руското влијание врз безбедноста на Полска од 2007 година, која според мислењето на полската опозиција и правните експерти, како и САД и Европската унија, може да ја оспори легитимноста на есенските парламентарни избори.
Според адвокатите, комисијата прекршува точно 13 члена од Уставот, може да води истраги не само против политичари туку и против новинари, адвокати, претприемачи, менаџери, невладини организации, има пристап до доверливи податоци каде вообичаено законот го штити правото на чување тајни, како што е случајот со адвокатите или новинарите, и може да го казни секој што смета дека дејствува под нејасно дефинирано руско влијание со 10-годишна забрана за вршење функција финансирана од јавни пари, па дури и забрана за носење оружје.
Властите се обидоа да им одговорат на Полјаците по нивното пристигнување во Варшава со видео на кое тие покажаа слики од кампот Аушвиц, што беше остро критикувано и од претседателот на Полска Анджеј Дуда како неприфатливо жртвите на холокаустот да се злоупотребуваат во дневно-политички конфронтации.
„Ние луѓето сакаме демократска, европска Полска. Овој плоштад носи симболично име „На раскрсница“, но ние одиме на победа. Доста ни е. Целиот свет не гледа како во 1989 година“, им порача на насобраните популарниот опозициски градоначалник на Варшава, Рафал Часковски.
Во толпата се веат полските двобојни знамиња и знамињата на ЕУ и многу различни транспаренти со пораки како „Кој заспива во демократија, се буди во диктатура“.
Интензивирањето на предизборната кампања и се посилното играње на антиевропската и антигерманската карта од страна на властите, со редовни обвинувања на политички неистомисленици дека работат во интерес на Русија или дека се барем нејзини „корисни идиоти“, ги поттикна Полјаците да почнат да изразуваат загриженост во анкетите дека нивната земја веќе се лизга во авторитарна држава.
Според последното истражување што денеска го објави полскиот весник „Жечпосполита“, само 22,8 отсто од испитаниците веруваат дека живеат во правна држава, додека 28,9 отсто сметаат дека владеењето на правото сè уште постои, но е сериозно загрозено, а 40,4 отсто од Полјаците се убедени дека по осум години власт на конзервативците на Јарослав Качински, владеењето на правото во Полска повеќе не постои.
Маршот на 4 јуни минува низ центарот на Варшава, покрај Претседателската палата, а ќе заврши со говори на лидерот на опозицијата на плоштадот пред блискиот Кралски замок.