Сипаниците не наликуваат на Ковид-19, а меѓу многуте разлики, за среќа на светот исцрпен од пандемија, се истакнува дека сипаницата е далеку помалку заразна.
Иако се заразна болест, експертите тврдат дека мајмунските сипаници нема да предизвикаат нова светска здравствена криза.
Сепак, мајмунските сипаници се сериозна болест која треба да се следи за да се бориме со стандардните алатки за јавно здравје. Главните во овој случај се вакцините и изолацијата на заразените лица.
Мајмунските сипаници не се ништо ново. Неколку илјади случаи се пријавуваат секоја година, речиси сите во Африка, иако некои новопријавени случаи во Европа немаат позната поврзаност со Африка. Социјалните мрежи, за жал, се веќе полни со дезинформации за мајмунските сипаници, што можеби не е изненадувачки за болест со име што звучи како лош филм за катастрофа.
Како и Ковид-19, мајмунските сипаници се предизвикани од вирус, но нема блиска врска меѓу нив. Коронавирусите содржат едноверижни молекули на генетски материјал наречени рибонуклеинска киселина (РНК). Вирусот на мајмунски сипаници има свој генетски код во деоксирибонуклеинска киселина (ДНК).
Вирусот на мајмунски сипаници е милиони пати поголем од оној предизвикан од Ковид-19 и произведува протеини кои ја нарушуваат одбраната во човечкиот имунолошки систем.
Како се шират мајмунските сипаници?
Тие го добиле ова име затоа што биле откриени во колонии на мајмуни во студија од 1958-ма. Но, мала е веројатноста дека мајмуните биле оригиналниот извор, вели Стјуарт Исак, вирусолог и вонреден професор на Стејт Пен, Државниот универзитет во Пенсилванија. Вирусот се пренесува и преку глодари.
Според Светската здравствена организација (СЗО), луѓето можат да се заразат со размена на телесни течности, преку рани на кожата, устата или грлото. Здравствените власти во Велика Британија велат дека случаите главно се јавуваат кај мажи кои имаат секс со мажи. Сексуалниот однос генерално не се смета за главен начин на пренос, но теоретски е возможен, рече Исак.
Вирусот на мајмунски сипаници може да се шири и со кашлање, но најмногу со големи капки кои паѓаат на земјата во радиус од околу еден метар, за разлика од лесните аеросоли честички кои остануваат во воздухот неколку минути. Затоа, многу е потешко да се шири меѓу луѓето отколку Ковид-19.
Секое лице со Ковид-19 веројатно ќе го пренесе вирусот на други, под услов да има ослабен имунолошки систем, но некои луѓе со мајмунска сипаница нема да го пренесат вирусот на никого, вели Брајан Де Хавен, професор по биологија на Универзитетот Ла Сал во Пенсилванија.
Болеста можеби полесно се шири во Европа, но не е јасно зошто, според Исак. „Се чини дека има малку повеќе пренос од човек на човек отколку што може да очекуваме“, рече тој.
Кои се симптомите на мајмунски сипаници?
Сипаниците обично започнуваат со симптоми слични на грип како треска, силна главоболка и отечени лимфни јазли. По еден до три дена се јавува осип на лицето и телото, кој најпрво се манифестира во вид на рамни лезии, а завршува во вид на гнојни јазли.
Симптомите може да траат две до четири недели. Големите сипаници може да бидат смртоносни, но според СЗО, стапката на смртност варира во голема мера од сој до сој, од речиси нула до дури 11 проценти.
Дали постои вакцина против мајмунски сипаници?
Да. Таа е иста како онаа што се користи за вакцинација против сипаници. Делува бидејќи двата вируси се тесно поврзани, рече Де Хавен. Грубо кажано, овие два вируси се слични еден на друг како двата вида на коронавирус што предизвикуваат Ковид-19. Но, за разлика од вакцината против Ковид, ако се користи брзо, вакцината против сипаници е ефикасна дури и по почетокот на инфекцијата.
Со оглед на малата шанса за ширење на инфекцијата, јавно здравствените власти веројатно нема да препорачаат масовни вакцини, рече Ајзакс. Поверојатен пристап е „прстенаста вакцинација“ – односно вакцинација на блиски контакти на заразените.
Џими Виртворт, професор по меѓународно јавно здравје на Лондонската школа за хигиена и тропска медицина, изјави дека иако неодамнешните епидемии во Европа се „многу невообичаени“, нема потреба од паника. „Ова нема да предизвика епидемија низ целата земја како КОВИД, но болеста треба да се сфати сериозно“, рече тој.
Како се поврзуваат сипаниците со мајмунските сипаници?
Слабо. Како и мајмунските сипаници, вирусот на сипаници има двоверижна ДНК структура, но е на спротивна гранка од семејното стебло на вирусот. Иако името му е сипаница, таа е вирус на херпес.
Вистинските вируси на сипаници вклучуваат сипаници и кравји сипаници.