Не е ли иронично една земја преплавена од стечајци, технолошки вишоци, невработени, хохштаплери, бараби и џамбази да прославува празник на трудот!?
Во принцип не сакам празници. Барем не оние од типот на нови години, родендени, осмомартовски, првомајски… Поточно, не поднесувам пригодни честитки со куртоазни насмевски, кои би требало да покажат колку сме вешти во прикривањето на вистинските чувства и намери. Како и да е…
Попуштајќи на убедувањата на моите пријатели, се согласувам да заминам со нив на прославување на празникот на трудот – Први мај. Меѓутоа, мојата природна мрзеливост не ми дозволи да тргнам на време, туку ден потоа. На денот пак, потоа, ми проработува мојот исто така натурален авантуристички дух (целата сум контроверзи, тоа е), па решавам да одам авто – стоп. Сите стопери знаат дека најдобар старт за ваквиот вид превоз се наплатните станици за патарина.
Се добрав некако до првата патаринска постојка и, чекам. Чекам и тоа бајаги долго. Возила се влечат како гасеници, ама нашиов народ ти станал ептен претпазлив: не качува така лесно луѓе од улица в кола! Што ако сум некое манијачиште, па им извадам рачна бомба, лак за коса или им ја задавам пудлицата? Затоа пак, така чекајќи, регистрирав неколку интересни појави кај нашава искурназена нација. На пример… Како еден наш познат бизнисмен го учи својот внук како се плаќа. Застануваат тие со супер нов џип, а детето седи назад. Си направи џумка малечкиот на главата, си ја исчаши раката протегајќи се, ама тој плати! Има да се знае чија куќа мрсно јала! Потоа, еден средовечен брачен пар во црвен мерцедес… Тој вози, а од неа чека ситно за да ја плати патарината. Жената си ја бара упорно чантата, се нервира, тој пцуе… Епилог: чантата е во багажникот, а шлаканицата врз жената! Еден пак, не прима ни за жива глава ковани пари! Само „хартиени“. Ахам… Или како нашите ценети културни и естрадни личности за неколку секунди се здобиваат со десетина трајни брчки од гримасите што треба да им заштедат дваесеттина денари. Или…
Мојата перцептивна активност ја нарушува еден дедо со смешен изглед и со уште посмешен автомобил, кој оди токму каде што и јас и што е најважно – нема впечаток дека сум заталкан атентатор на тријадите од Њујорк. Се сместив до осумдесетгодишниот добротвор и веднаш зажалив!
Превозникот ми, американски пензионер со преспански корени, уста не затвори! Главата ми татнеше од кантри музика, Индијанци и Мексиканци, широки автопати и совршени автомати, ефтини маркети и „хепи аур“ привилегии. Стигнавме конечно во Отешево. „Фала ти!“, „Фала ми!“ и се упатувам накај плажата, каде што моите се веќе распослани.
Јагнето е на ражен, пијачките се ладат во езерската вода, ногавиците завратени лукчињата олупени… Наоколу народ шаренолик: од оние кои законски не работат ништо, до оние кои законски работат сешто. Кој со јагне, кој со сендвич, кој со ќебапи, кој со семки, сите го слават Денот на трудот. Трудно. После „кај си, шо си“ со моето друштво, сфаќам дека се води поприлично страствен разговор. Едни велат: „НАТО се примитивни убијци со смисла за цинизам – го крстиле оружјето ’томахавк’, ’апачи’…“ Другите велат: „Србите од обичниот инает направија јунаштво!“ Трети: „Треба уште митинзи контра НАТО!“ Четвртите: „Зошто немаше демонстрации кога го бомбардираа Вуковар и Сараево или кога ги убија македонските војници?“ Првите си ја чукаат главата со: „Што ќе правиме со 250 илјади бегалци?“ Вторите: „Ќе имаше ли разлика, ако беа Швеѓани бегалците?“ Третите со…
Како што ми беше главата тапан од зборлестото старче, ми се стори ќумбе! Не знам како го истерав денот, но со следниот автобус се вратив дома со големо олеснување.
Ме поздравува соседот пред да влезам во својот полутемен дом: „Како си комшивке?“ Одговарам: „Полошо од вчера, подобро од утре.“ Тој, како и обично, не ме дослушува, па вели: „Среќен Први мај!“ Удрив во себе една пцовка на сметка на првиот ден од месецот мај и без збор си влегов во сутеренот. Веднаш си легнав испивајќи две таблетки против главоболка. Сонував еден смешен дедо, кој ме убедуваше дека месецов почнува од втори.
Бранка Н. Доневска
„Екран“, 1999 година